Dünya Bağışçılık Endeksi’nde bir önceki yıl 148 ülke arasında 136’ıncı sırada olan Türkiye, bu yıl 135 ülke içinde 128’inci sırada yer alabildi.
Ülkelerin bağışçılığa bakış açısını karşılaştırmalı olarak sunmayı amaçlayan “Dünya Bağışçılık Endeksi”(World Giving Index) 2013 yayınlandı. İngiltere merkezli Charities Aid Foundation (CAF) tarafından toplam 135 ülke arasında yapılan sıralamada ABD endeksin başına yerleşerek en çok bağışta bulunan ülke oldu. Türkiye ise bağış yapma konusunda bir önceki yıl olduğu gibi alt sıralarda yer aldı ve 128’inci oldu.
CAF tarafından açıklanan Dünya Bağışçılık Endeksi, bireylerin bir sivil toplum kuruluşuna nakdi bağışta bulunması, gönüllü destek vermesi ve tanımadıkları bir kişiye yardımda bulunması gibi alanlarda ülkelerin bakış açısını ortaya koydu. Bu yıl 4’üncüsü yayımlanan endeks, 20112 yılı takvim yılı içerisinde 155 bin kişiyle yapılan anket verileriyle hazırlandı.
Toplam 135 ülkeden verilerin analiz edildiği araştırmada Türkiye, ‘bir yabancıya yardım etme’ konusunda 116, ‘maddi yardımda bulunma’ konusunda 102 ve ‘gönüllü zaman harcama’ konusunda ise 130. sırada yer aldı. Bağışçılık konusunda Türkiye’nin hala istenen düzeyde olmadığına dikkat çeken Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (TÜSEV) Genel Sekreteri Tevfik Başak Ersen, “Türkiye’de her ne kadar yardım etme eğilimi yaygın olsa da dünyadaki diğer ülkeler ile kıyaslandığında çok da parlak bir durumda olmadığımız ortaya çıkıyor. Bir önceki yıl yapılan endeksteki bölgesel sıralamada da Türkiye 17 ülke arasında en düşük sıralamaya ve skora sahipti. Daha üst sıralara gelebilmemiz için insanların bağış yapmaya özendirilmesi, sivil toplum kuruluşlarına bağış mekanizmasının çok daha şeffaf ve kolay hale getirilmesi gerekiyor” dedi.
Krize rağmen bağışlar arttı
Endekse göre 2012 yılındaki global ekonomik gerilemeye karşın genel olarak ‘bir yabancıya yardım etmek’, ‘maddi yardımda bulunmak’, ve ‘gönüllü zaman harcamak’ gibi başlıklar altında ilerleme kaydedildiği belirtildi. 2008 yılında gönüllülük sıralamasında en alt sırada yer alan gençlerin gönüllülük eğilimlerinin yükselmesi dikkat çekti.
2012 yılında birinciliği Avustralya’ya kaptıran ABD’yi ilk sıraya taşıyan en önemli neden olarak ‘tanımadığın birine yardım etme’ eğilimindeki artış gösteriliyor. Endonezya ve Tayland gibi ülkeler ‘maddi yardımda bulunan’ nüfus oranlarıyla beraber ilk 10 ülke içinde yer alırken, Sri Lanka ve Filipinler ‘gönüllü zaman harcama’ kategorisinde ilk 10’a girdi.
Az gelişmiş ülkeler Bağışçılar Liginde
Dünya sıralamasında bağışçılıkta ikinci sırada yer alan Myanmar ise bağışçılığın sadece zenginlikle orantılı olmadığını gösterdi. Vergi avantajı gibi bağışçılığı teşvik eden mekanizmaların yanı sıra kültür, gelenek ve dinin etkisiyle de bağış yapmak toplumsal yaşamın bir parçası haline gelebiliyor. En fazla bağışta bulunan 10 ülkeden 8’i G20 ülkeleri arasında yer almıyor. Hindistan’da bir ayda Hintlilerin ortalama verdiği bağış diğer ülkelere göre daha yüksek olsa da Çinlilerin bir ay içinde tanımadıkları bir kişiye yardım etme oranlarının daha yüksek olduğu ifade edildi. Endekse göre 2008 yılından bu yana kadınların erkeklere oranla daha fazla bağışta bulunması eğilimi devam ediyor.
Bağışçılığı teşvik edecek adımlar
CAF, bağış vermek, gönüllülük veya bir yabancıya yardım etmeye insanları teşvik etmek için hükümetlere şu adımları atmalarını öneriyor: STK’ların adil, açık ve tutarlı şekilde regüle edilmesi, bağış işlemlerinin kolaylaştırılması, bağışçılara sunulan vergi indiriminin genişletilmesi, kamusal yaşamda sivil toplumun bağımsız bir ses olarak güçlendirilmesi, STK’ların kampanya yapma haklarının korunması, STK’ların şeffaf olması ve toplumu çalışmaları hakkında bilgilendirmesini sağlaması ve ekonomiler gelişirken bağışçılığın topyekün bir sistem olarak özendirilmesi.
Türkiye 2012 – 2013 Karşılaştırması
| Kategori | 2012 (2011 verileri) | 2013 (2012 verileri) |
| Endeks sıralaması | 148 ülke arasından 137. | 135 ülke arasından 128. |
| Endeks skoru | %15 | %17 (yükselmiş) |
| Bir STK’ya nakdi bağış | Nüfusun %10’u | Nüfusun %13’ü |
| Tanımadığın bir kişiye yardım | Nüfusun %31’i | Nüfusun %34’ü |
| Gönüllülük | Nüfusun %4’ü | Nüfusun %5’i |
En fazla bağış yapan ilk 20 ülke
- ABD
- Kanada
- Myanmar
- Yeni Zellanda
- İrlanda
- İngiltere
- Avustralya
- Hollanda
- Katar
- Sri Lanka
- Norveç
- Malta
- İsviçre
- Libya
- Avusturya
- Filipinler
- Hong Kong
- İzlanda
- Endonezya
- Nijerya
Bağışçılık için uzman desteği şart
Türkiye’de bağışçılığın durumuna değinen Tevfik Başak Ersen, sivil toplum hareketlerinin daha çok canlılık kazanması, daha fazla şirket çalışanının sosyal sorumluluk çalışmalarının içinde yer almak istemesi, yurttaşların ortak talepler etrafında daha sıklıkla örgütlenmesinin artış göstermesi sonucunda bağışçılık ve sivil aktivizmin gelişmeye başladığını belirtti. Bireylerin sosyal değişim yaratma, yenilikçi ve toplum temelli çözümler üretme yönündeki çabalarının da arttığını dile getiren Ersen, “Bireyler sorunların çözümünde yer almak, bunun için kendi kaynaklarından katkıda bulunmak istiyorlar. Türkiye’de sivil toplum kuruluşu projelerini destekleme kültürünün gelişebilmesi ve bağışçıların destekledikleri projelerin içinde daha aktif olarak yer alabilmeleri için kişilerin planlı bağışçılık ile ilgili konuları konuşmaya, deneyimlerini paylaşmaya, ağ kurmaya ve gerektiğinde uzman desteği almaya ihtiyaçları var” dedi.
Değişim için Bağış Projesi
TÜSEV’in bağışçıları farklı sosyal yatırım araçları ile tanıştırma, dünyadaki gelişimleri aktarmak, planlı bağışçılığa geçişi kolaylaştırmak amacıyla Değişim için Bağış projesini başlattığına değinen Ersen, “Türkiye’de iyi uygulamaları araştırdık ve vakıflara, şirketlere, bireylere ve yerel topluluklara yönelik ayrı ayrı rehberler yazıldı. Bireyler için hazırlanan rehber, bağışçıyı belli bir vizyon doğrultusunda bağış yapmaya yönlendiriyor, uzun vadeli bir bağış planı oluşturmak için atılacak adımları ortaya koyuyor ve aynı zamana Türkiye’den bağışçıların ilham veren hikayelerini paylaşıyor. Rehberlerin hepsi bireylerin ve kurumların kendi kendilerine okuyup uygulayabilecekleri pratik kaynaklar şeklinde tasarlandı” bilgilerini verdi.
TÜSEV’in bireyler, şirketler ve vakıflara bağışçılık stratejisi oluşturma veya var olan stratejilerini gözden geçirerek yenileme konusunda danışmanlık hizmeti de sunduğuna değinen Ersen, “Örneğin bağışlarının etkisini artırmak veya bağışçılığa adım atmak isteyen fakat nereden başlayacağını bilemeyen bir kişi, ‘TÜSEV Değişim için Bağış’ ekibi ile bağlantıya geçerek danışmanlık talebinde bulunabiliyor” diye konuştu.
