Türkiye’de yaklaşık 20 milyon araç sahibinin yakından takip ettiği konuların başında benzin ve motorinin litre fiyatları geliyor. Uzmanlar, ham petrolün varil fiyatının yeniden 60 doların üzerine çıkmasının pompaya kısa sürede etki etmeyeceği görüşünde.
Haziran 2014’de 115 doların üzerini gören ham petrolün varil fiyatı Ocak 2015’e kadar 45 dolar seviyelerine inmişti. Son aylarda yeniden yükselişe geçen ham petrolün varil fiyatı son 4 ayda yaklaşık yüzde 40’a yakın artarak 66 dolara kadar çıktı.
Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği (IAEE) Başkanı, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, ham petrolün varil fiyatındaki değişimlerin küresel gelişmeler ve arz-talep dengeleriyle şekillendiğini vurguladı.
Son dönemde özellikle ABD stoklarındaki düşme, Libya’da petrol ihraç limanının kapatılması ile Suudi Arabistan’ın Yemen’e gerçekleştirdiği operasyonun ham petrol fiyatlarına etki ettiğine dikkati çeken Prof. Dr. Kumbaroğlu, yakın gelecekte petrol fiyatlarında ciddi bir değişim beklemediklerini kaydetti.
“5 liranın üzerine çıkar mı?”
Geçen yılın son aylarında benzinin litre fiyatının 4,08 TL’ye kadar gerilediğini, bugün itibariyle ise yeniden 4,72 seviyelerine yükseldiğini belirten Prof. Dr. Kumbaroğlu, “Araç sahipleri doğal olarak benzin fiyatlarının yeniden 5 liranın üzerine çıkma ihtimalinden endişeli. Ham petrolün varil fiyatı son dönemlerde ciddi bir artış gösterse de rafineriye geliş ve ürün olarak çıkış arasındaki süre nedeniyle kısa vadede bu artışın pompalara eş zamanlı yansıyacağını düşünmüyorum. Ayrıca bugünkü dolar kurunda 5 liralık benzin için ham petrol fiyatının 77 dolara kadar yolu var” dedi.
“Benzinde ürün maliyeti yüzde 27”
Prof. Dr. Kumbaroğlu, vatandaşların petrol fiyatlarında düşüş yaşandığı dönemlerde akaryakıt istasyonlarında da düşük fiyatlar görmek istediğine değinerek, şunları kaydetti:
“Geçtiğimiz dönemlerde ham petrolün fiyatı 45 dolar seviyelerine indiğinde dahi ülkemizdeki benzin ve motorin fiyatlarında çok ciddi bir indirim olmamıştı. Şimdi petrol fiyatları artarken de bu yükseliş pompaya hemen ve aynı oranda yansımayacak. Türkiye’deki mevcut fiyatların temel sebebi sabit vergilerin oranı. Vergiler üzerine eklenen bir akaryakıt fiyatı var. Bu iki fiyatın üzerine ayrıca KDV de ekleniyor. Mart ayında benzin fiyatlarında ürün maliyeti yüzde 27 olarak açıklandı. Bu, ham petrolün varil fiyatında oluşacak herhangi bir düşüş ya da artışın ürün maliyeti olan yüzde 27’lik dilime etki edeceği anlamına geliyor. Litre fiyatının içindeki bir diğer kalem de yüzde 8.47 ile akaryakıt dağıtım şirketleri ve bayilerin brüt kar marjları. Benzinin litre fiyatındaki vergi oranı yüzde 65’e yakın. Bugünlerde daha düşük fiyatlarda benzin ve motorin satılmasını farklı partilerin seçim vaatlerinde sıklıkla duyuyoruz. Bahsi geçen indirimlerin ancak mevcut vergi düzenlemesinin revize edilerek hayata geçirilebileceğini düşünüyorum.”
