TÜGİAD, 2015 yılı 6 aylık verilerini esas alarak Türkiye’nin il bazında ticari risk haritasını çıkarttı. Şaşırtan sonuçlara göre en riskli il Batman olurken en az riskli il de Siirt olarak tabloda yer aldı. Sanayinin yoğunlaştığı yerlerde de tablo şaşırtıcı sonuçlar verdi. Sonuçları değerlendiren TÜGİAD Başkanı Rahmi Çuhacı; “Seçimden sonra riskin düşmesini bekliyorduk; ancak mevcut tablodaki siyasi belirsizlik ve terör eylemlerinin ticari riski yükselttiğini üzülerek müşahede ediyoruz. Koalisyon görüşmelerindeki tıkanıklık, riski daha da artırabilir” dedi.
Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD) uzmanları Türkiye’nin il bazında ticari risk analizini yaptı. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’nin en yüksek ticari riskine sahip ili Batman olurken, ticari riskin en düşük olduğu il Siirt oldu. Büyük kentlerde ticari risk çok hızlı yükselirken, özellikle terör riski nedeniyle Güney illerimizde sorun hayli büyük.
TÜGİAD uzmanlarının karşılıksız çek, protestolu senet ve takipteki alacaklar verilerini farklı kriterlerle analiz etmeleri sonucunda elde edilen raporda 5 farklı kriter esas alındı. Buna göre ildeki protestolu senet tutarının ildeki firmaların cirosuna oranı; ildeki protestolu senet sayısının ildeki kurumlar vergisi mükellef sayısına oranı ve ildeki karşılıksız çek tutarının ilde bankalara ibraz edilen çek tutarına oranı karşılaştırıldı. Ayrıca ildeki karşılıksız çek sayısının ilde bankalara ibraz edilen çek sayısına oranı ile ilde takibe düşmüş alacaklar toplamının da ildeki nakdi krediye oranı da esas alınan kriterler arasında yer aldı. Türkiye Bankalar Birliği, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, BDDK verileri kullanılarak elde edilen endeksler bazında illerin risk skorları elde edildi.
TİCARİ RİSKİ EN DÜŞÜK İLLER
2015 yılı ilk 6 aylık verilerine göre Türkiye’de ticari riski en düşük il yüzde 27,52’lik riskini yüzde 25,15’e düşüren Siirt olurken, diğer illerde ciddi bir değişim yaşandı ve ikinci sıraya yüzde 30,44 ile Kırşehir yükseldi. Daha önceki listede yer alan Kilis ve İstanbul’un risk oranları yükselince ilk 10 il arasına giremediler. Risk analizi bölgesel bazda yapıldığı zaman Batı Anadolu’da Denizli Orta Anadolu’da Kırşehir, Çankırı, Niğde ve Sivas öne çıkıyor. 2014 yılında 57. Sırada olan Çankırı ticari riskini en fazla düşüren il olarak 79. Sırada yer aldı. Kırşehir, Karabük ve Denizli de risk sıralamasında 10 basamak birden yükselmeyi başardılar.
TİCARİ RİSKİ EN YÜKSEK İLLER
Ticari riskin en yüksek olduğu iller sıralamasında ise Batman ilk sıraya yükseldi. Mersin, Adana, Gaziantep, Diyarbakır gibi iller de başta Suriye sorunu olmak üzere bölgedeki sorunlardan en çok etkilenen iller oldu. Özellikle Mersin 81 il içinde 38, Gaziantep ise 45 sıra birden yükselerek ciddiyetle değerlendirilmesi ve önlem alınması gereken bir pozisyona geldi. Habur-Mersin hattı son dönemden en olumsuz etkilenen bölge olarak listeye damgasını vurdu. Orta Anadolu’da ticari riskin en yüksek olduğu il Yozgat olurken Güneydoğu’da Hakkâri ve Diyarbakır da yüksek ticari risk puanıyla dikkati çekiyor.
2014 ve 2015 yılının ilk 6 ayında Mersin’den başlayarak Adana, Osmaniye, Hatay, Kilis, Gaziantep, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Mardin, Batman hattında ortalama risklilik düzeyi önemli ölçüde arttı. Özellikle seçim sonrası dönemde ortaya çıkan politik risk ve yine Türkiye’nin güney ve güneydoğusunda etkili olan terör olayları nedeniyle bu bölgedeki ticari riskin daha da yükselmesi sürpriz olmayacak.
TÜGİAD olarak, son dönemde ülke genelinde yoğunlaşan terör riskinin ticari yaşamda yaratabileceği riski iller bazında takip etmeye ve kamuoyunu bilgilendirmeye devam edeceğiz.
Beş büyük il bazında bakıldığında iller genellikle birbirlerine yakın ve Türkiye ortalamasının altında bir tablo sergiliyor. Yüzde 51,85 ile Türkiye ortalamasının üzerinde ticari riske sahip kent olan Bursa büyükler arasında en yüksek ticari riske sahip. Bursa’yı yüzde 48,82 ile siyaset ve bürokrasinin merkezi olan başkent Ankara izliyor. İzmir’deki risk oranı yüzde 43,76 olarak ölçümlenirken İstanbul’daki risk yüzde 37,27 ve son sıradaki Kocaeli’nin risk oranı da yüzde 36,58 olarak hesaplandı.
2013’ten 2015’e neler değişti?
Türkiye’nin ticari risk analizini değerlendiren TÜGİAD Başkanı Rahmi Çuhacı, 2013 yılı verileriyle gerçekleştirilen çalışmanın, 2014 ve 2015 yılı 6 aylık verileriyle güncellendiğini belirterek şunları söyledi:
“Son 2 yılda 3 önemli seçim geçiren Türkiye’nin 7 Haziran itibariyle daha güven dolu bir tabloyla 2013 verilerine geri dönmesini umuyorduk. Ancak ne yazık ki seçimlerden sonra yaşananlar; siyasi belirsizlik ve elbette terör olaylarının tetiklediği güvensiz ortam ticari riski de tırmandırdı.
Uzun süredir devam eden koalisyon görüşmeleri de olumsuz sonuçlanarak hayal kırıklığı yarattı. Siyasi aktörlerin işbirliği yapmaması sonucunda ekonomiyi daha fazla riske sokmasından endişeliyiz.”
