İstanbul Sanayi Odası (İSO), Haziran başında kamuoyu ile paylaştığı “İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2015” araştırmasının ardından, araştırmanın ikinci ayağı olan “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması”nın 2015 yılı sonuçlarını açıkladı.
Sıralama ölçütü olarak şirketlerin üretimden satışlarının kullanıldığı İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2015 araştırmasının, temel bazı verileri şu şekilde ortaya çıktı.
2015 yılında İSO İkinci 500’ü oluşturan sanayi şirketlerinin 2014 yılında 71,8 milyar lira olan üretimden net satışları 2015 yılında yüzde 5,3 oranında artarak 75,6 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu veriler, enflasyon ve GSYH deflatörü ile karşılaştırıldığında, 2015 yılında sanayi büyümesinin sınırlı kaldığını ortaya koydu. Bu rakamın 70,5 milyar TL’si genel özel şirketler toplamı okurken, Ankara’nın bu rakamdaki ağırlığı 3 milyon 79 bin dolaylarında kaldı. Ankara şirketleri listede 2014 ‘e göre daha büyük oranda geriye düşüş eğilimi gösterdi.
İSO İkinci 500’de FAVÖK mutlak büyüklüğü, 2015’te 10,4 milyar TL olarak hesaplandı. 2014 yılında bu büyüklük 8,9 milyar TL idi. Böylece İSO İkinci 500, bir önceki yıla göre FAVÖK büyüklüğünü yüzde 16,5 oranında artırdı. Kısacası sanayiciler, son iki yılda FAVÖK oranlarındaki iyileşmeye ağırlık vererek 2014 ve 2015 yıllarında İSO İkinci 500’ün FAVÖK oranlarını iyileştirme başarısı gösterdi.
2015 yılında sanayicilerimiz esas faaliyetlerinden elde ettiği karını da 2014 yılına göre artırdı. Faaliyet karının net satışlara oranı son yılların en yüksek düzeyi olan yüzde 8,5’e ulaştı. Böylece sanayici 2014 yılında 6,2 milyar TL olan faaliyet karını yüzde 19,9’luk bir artışla 7,4 milyar TL’ye çıkarmayı başardı.
Fakat benzer şekilde finansman giderleri de artarak net satışlara oranla yüzde 3,2’den yüzde 4,3’e, yani 2 milyar 581 milyon liradan 3 milyar 785 milyar liraya yükseldi. Sonuç olarak faaliyet karlarındaki artışa rağmen finansman giderlerindeki yüksek artışın etkisiyle, İSO İkinci 500’ün karlılıklarında da, tıpkı İSO Birinci 500’deki gibi düşüş yaşandı.
Bu sonuçlar, İSO 500’de de görülen finansman gideri sorununun, İkinci 500 Büyük’te de kendini gösterdiğini ortaya koydu. Sanayiciler binbir emekle oluşturdukları faaliyet karının büyük bölümünü finansman gideri olarak harcamak zorunda kaldı. Finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 46,6 artması bunu açıkça gösterdi. Sanayici elde ettiği 7,4 milyar TL’lik faaliyet karının 3,8 milyar lirasını, bir başka ifadeyle yüzde 51,1’ini, finansman gideri olarak harcadı.
Tıpkı İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda olduğu gibi İSO İkinci 500’de de sanayicinin AR-GE yaparak, yatırım yaparak, istihdam yaratarak, risk alarak kazandığı paranın yarısından fazlasını, yüzde 51,1’ini, finansman gideri olarak kaybettiği anlaşılıyor.
Tabloda da görüleceği gibi sanayiciler esas faaliyet karlarını önemli oranda artırma başarısını gösteriyor. Fakat finansman giderlerindeki artışlar bu karlılıkları eritiyor. Bunun sonucunda dönem kar ve zarar toplamı, 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 3,4 oranında azalarak 4,5 milyar TL’den 4,4 milyar TL’ye gerilemiş bulunuyor.
İSO İkinci 500’ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer dağılımına baktığımızda en sevindirici gelişme, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının bir önceki yıla göre artmış olması olarak görüldü. 2014 yılında yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun yüzde 4,3 olan payı, 2015 yılında yüzde 6,6’ya yükseldi.
Bu itibarla İSO 500’de orta-yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 22,1’de kalırken, İSO İkinci 500’de bu payın artarak yüzde 30,7 olması önemli bir göstergedir.
Şirketlerin teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer dağılımında en yüksek payı yüzde 42,3 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu aldı. Bu grubun 2014 yılı payı yüzde 45’ti. İSO İkinci 500 içinde yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek ikinci payı yüzde 26,9 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu oluşturdu. Bu grubun 2014 yılı payı da yüzde 26,1’di. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı 2014 yılında yüzde 24,6 iken 2015 yılında yüzde 24,1’e indi.
2015 yılında anket yoluyla elde edilen veriler, İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun AR-GE harcamalarının 283,6 milyon TL olduğunu ortaya koydu. Bu rakam 2014 yılındaki anket verileri ile ölçülen 223,4 milyon TL tutarındaki AR-GE harcamalarına göre yüzde 26,9 oranında bir artışı ifade ediyor. 2015 yılında anket verileri ile toplanan AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı da 2014 yılında yüzde 0,31 iken 2015 yılında da yüzde 0,37 oldu.
İkinci Sanayi 500 listesinde AR-GE ile uğraşan firma sayısı 2012’de 18 iken bu rakam 2015’te 180 ‘e çıktı.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun özel sektör/kamu dağılımında bir önceki yıla göre bir değişiklik olmadığı ve kamu kuruluşu sayısının yine altıda kaldığı gözlenirken İSO İkinci 500’den İSO Birinci 500’e çıkan firma sayısı 38 oldu. Bu yıl İSO İkinci 500 listesine 86 yeni firma girdi. Bunlardan 24 tanesini İSO Birinci 500’den İSO İkinci 500’e düşen sanayi kuruluşları oluşturuyor. Bu arada listeye bu yıl İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı 62 olarak gerçekleşti.
