Willis Towers Watson Türkiye, şirketlerin 2016 yılında gerçekleşen ücret artış bütçelerini ve söz konusu bütçelerin asgari ücret artışından nasıl etkilendiğini araştırdı. Araştırmaya, ilaç ve sağlık, teknoloji, hızlı tüketim, perakende, üretim, finansal hizmetler, otomotiv sektörleri ve holdingler olmak üzere toplam 228 şirket katıldı.
“Asgari ücret değişikliği sonrasında ücret artış bütçenizde değişiklik yaptınız mı?” sorusuna katılımcıların yüzde 30’unun “Asgari ücret değişikliğinden etkilenmediğimiz için bütçelerimizde değişiklik yapmadık” yanıtını verdiğini belirten Willis Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları Yöneticisi Kerem Tuzlacı şöyle konuştu:
“Buna karşın, şirketlerin yüzde 32’si asgari ücret değişikliğinden etkilendiklerini ancak artışları mevcut bütçeleri içerisinde gerçekleştirdiklerini, yüzde 38’i ise asgari ücret artışı karşısında ek bütçe kullandıklarını paylaştı. Tablonun geneline bakıldığında, katılımcı şirketlerin yüzde 70’inin asgari ücret artışından etkilendiğini, ücret artış bütçelerinde ek bütçe kullanımı nedeniyle değişikliğin ise nispeten kısıtlı bir oranda gerçekleştiğini görüyoruz.”
En düşük artış, asgari ücretli çalışan oranının düşük olduğu teknoloji sektöründe
Willis Towers Watson Türkiye’nin araştırmasında hem genel endüstri hem de sektörler bazında ücret artış oranlarını mercek altına aldığını ifade eden Tuzlacı, “Genel endüstri için, asgari ücrette gerçekleşen değişikliğin etkisinin de dahil edildiği 2016 yılı gerçekleşen toplam ücret artış bütçesi oranı yüzde 8,2’dir. Sektörel kırılımlara bakıldığında ise mavi yaka ve asgari ücretli çalışanların oranlarının artmasına paralel olarak, ücret artış oranlarının da yükseldiği görülüyor. Bu kapsamda, teknoloji sektörü yüzde 7,7 ile en düşük ücret artış oranına sahipken, hızlı tüketim ve perakende yüzde 9,7 ile en yüksek orana sahip. Araştırmamız, özellikle asgari ücret artışından daha fazla etkilenen sektörlerin toplam bütçe artışlarının genel endüstriden 1 – 1,5 puan aralığında daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor” dedi.
Genel endüstri için ücret bütçeleri segmente edilerek raporladığında en önemli değişimin mavi yakalı çalışanlarda olduğu gözlemlendi. Söz konusu çalışan kategorisi için şirketler medyanda %8,5 ücret artış oranına sahip iken, üst çeyrekte %11,6 oranına kadar bütçe artışı uyguladılar. Mavi yakalı çalışanlardan sonra asgari ücret değişiminden en çok etkilenen diğer çalışan kategorisi ise teknik ve iş destek çalışanları oldu. Bu grup için medyanda %8,1’lik artış görülürken, üst çeyrekte ücret artış oranı %9,8 olarak gerçekleşti. Profesyoneller, ekip yöneticileri ve üst yönetimde ise paralel olarak medyanda %8, üst çeyrekte %9 ücret artış oranları raporlandı.
Willis Towers Watson Türkiye’nin araştırmasından elde edilen diğer bir bulgu da “domino etkisi”ne yönelik oldu. Asgari ücret artışının etkisiyle şirketlerin gerçekleştirdiği ücret artışları belirli seviyelerde domino etkisine sebep oldu. Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, domino etkisini tüm çalışan gruplarına yansıtan şirketlerin oranı %4 ile sınırlı kaldı. Beklendiği gibi, domino etkisi en çok “Teknik ve İş Destek” ve “Üretim ve Mavi Yaka” çalışanlarının olduğu ücret seviyelerinde sınırlı kaldı. Şirketinde hem “Teknik ve İş Destek” hem de “Üretim ve Mavi Yaka” çalışan grubu birlikte bulunan 59 katılımcı şirketin %27’si domino etkisini her iki çalışan grubunu kapsayacak şekilde ücret politikalarına yansıttı. Aynı şirketler içerisinde domino etkisini sadece “Üretim ve Mavi Yaka” çalışan gruplarına yansıtan şirketlerin oranı ise %17 oldu. Teknik rollerine ve mavi yaka rollerine domino etkisini yansıtan şirketlere bu etkiyi hangi ücret seviyesine kadar yansıttıkları sorulduğunda ise yıllık baz maaş ücret seviyelerinin alt çeyrekte 24.000 TL, medyanda 30.000 TL ve üst çeyrekte 36.000 TL olduğu görüldü.
Ücret politikaları ve yan haklardaki değişim
Araştırma ile şirketlerin asgari ücret değişimi karşısında ücret politikaları ve yan haklarında uyguladıkları değişiklikler de incelendi. Kerem Tuzlacı’nın verdiği bilgilere göre, asgari ücret artışından etkilenen şirketlerin yüzde 23’ü kademeler arası ücret geçişlerini ve/veya ücret bant geçişlerini daralttıklarını belirtirken, söz konusu değişikliklerin özellikle destek ve mavi yakalı çalışanların ücret politikalarında uygulandığı katılımcılar tarafından paylaşıldı. Şirketlerin yüzde 12’si ise yan hak paketlerinde ve öğle yemeği, yol yardımı gibi ödeneklerde değişikliğe gittiğini belirtti. Bu tür ödeneklerde değişiklik yaptığını paylaşan şirketler ağırlıklı olarak yemek ücretlerinde enflasyon oranının üzerinde bir artış yaptıklarını aktardı.
Asgari ücret değişikliğini etkileyen diğer bir konunun da SGK tavan ücretinin artması olduğunu söyleyen Kerem Tuzlacı, “Tavan ücretin artması sebebiyle vergi kesintisinden etkilenen çalışanları için ek artış uygulayan şirketlerin oranı yüzde 8, ancak bu şirketler kaybı tamamen karşılamak yerine, kaybı azaltacak şekilde artışlar yaptıklarını belirtiyorlar” dedi.
