Avusturya’nın başkenti Viyana’da düzenlenen ve yaklaşık 7 saat süren OPEC toplantısında ek üretim kesintisi kararının çıkmamasının ardından ham petrol fiyatları yaklaşık yüzde 9 kayıp gösterdi. Yakın zamanda koronavirüs etkisiyle zaten sancılı bir süreçten geçen dünya petrol piyasaları, OPEC toplantısında Rusya’nın destek vermemesi nedeniyle hayata geçmeyen kararlar nedeniyle daha da çalkantılı bir döneme girdi.
Fiyatlar bir anda çakıldı
Yaşananların ardından en çok merak edilenlerden biri de “Bu düşüş Türkiye’yi nasıl etkileyecek?” sorusunun yanıtı oldu.
Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, petrol fiyatlarında hızla düşen fiyatların Türkiye ekonomisine önemli katkılar sağlayacağını açıkladı.
Düşük ham petrol fiyatlarının makroekonomik dengelere olumlu etki etmesinin yanı sıra mal ve hizmet üretimindeki maliyetlere de önemli bir düşüş olarak yansıyacağının altını çizen Kumbaroğlu, “Tam da arz zincirlerinde tedarikini Çin’den yapan şirketlerin yeni arayışlara yöneldiği bir dönemde bu olayın yaşanması önemli bir fırsatı ayağımıza getiriyor.” şeklinde konuştu.
8 milyar dolar cepte kalacak
Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, Türkiye’nin petrol ithalatına yönelik ödediği rakamlara dikkati çekerek, şunları söyledi:
“2019 yılı Brent petrol ortalama varil fiyatı 64.37 dolardı ve Türkiye’nin ithalatı yaklaşık 263 milyon varil olarak gerçekleşti. Yani ham petrol için kabaca 17 milyar dolar civarında ödeme yaptık. 2020 yılı varil fiyatı bugünkü seviyeden hesaplarsak, ortalama 35 dolardan aynı miktar için 9 milyar dolar ödeme yapacağız. Ham petrol bugünkü fiyat seviyesinde kalırsa 8 milyar dolar daha az ödeyeceğiz. Kasamızda kalacak bu para makroekonomik dengelere de yansıyacak.”
Pompa fiyatlarına etkisi nasıl olur?
Varil fiyatlarındaki düşüşün pompa fiyatlarına çok sınırlı yansıdığının altını çizen Kumbaroğlu, “Çünkü ham petrol fiyatının seviyesi, toptancı marjı ile düşündüğünüzde pompa fiyatının sadece yüzde 35’ini oluşturuyor.” bilgisini paylaştıktan sonra şöyle devam etti:
“Türkiye’de yüzde 10’luk dağıtıcı ve bayi marjı ile yüzde 55’i bulan vergiler söz konusu. Özel Tüketim Vergisi ham petrol fiyatından bağımsız litre başına sabit rakam olarak belirleniyor. Bu nedenle varil fiyatı düştükçe vergi oranı artıyor.
Döviz kurlarına bağlı dalgalanmalara karşı pompa fiyatlarını sabit tutabilmek için vergilerin ayarlandığı Eşel Mobil sistemi getirilmişti. Şimdi de pompa fiyatlarının ham petroldeki düşüşü daha iyi yansıtabilmesi için Eşel Mobil misali vergilerin düşürülmesi gerekir. Akaryakıt ürünlerinde vergilerin düşürülmesinden kaybedeceği geliri devlet ekonominin canlanması dolayısıyla fazlasıyla telafi edecektir.”
